اصلاح فرهنگ تغذيه در خانواده
نگاهى به تاثير تنوع گروه‌هاى غذايى بسيارى از افراد بر اين باورند كه تغذيه مناسب فقط وابسته به توانايى مالى و برخوردارى از وضعيت مطلوب اقتصادى است كه داشتن چنين نگاه و باورى چندان اصولى نيست.
داشتن توانايى اقتصادى اگر چه شرط لازم در امر تغذيه است اما شرط كافى نيست و اين مساله ارتباط تنگاتنگى با فرهنگ دارد.
در سنين 7 تا 11 سالگى درصد چربى بدن افزايش مى‌يابد. اين چربى براى افزايش رشد در دوران بلوغ مورد نياز است. درصد چربى بدن در دختران در مقايسه با پسران زودتر و بيشتر افزايش مى‌يابد.
با افزايش چربى بدن، كودكان به خصوص دختران ممكن است اين طور احساس كنند كه دچار اضافه وزن شده‌اند.
والدين بايد به كودك اين اطمينان را بدهند كه اين افزايش چربى بدن، قسمتى از رشد طبيعى و بيانگر افزايش رشد است و اين چربى به احتمال زياد هميشگى نيست.
پسرها ممكن است درباره افزايش عضلات خود نگران شوند، ولى بايد بدانند تا سن بلوغ قادر به افزايش توده عضلانى بدن نخواهند بود.
تغذيه صحيح و سالم نه تنها بر روى رشد جسمى بلكه موجب افزايش يادگيرى و رشد تحصيلى دانش‌آموزان مى‌شود ما با نوع غذايى كه انتخاب مى‌كنيم، با عادات غذايى، باورها و رفتارهاى غذايى‌مان ميلياردها سلول متفاوت را كه در دستگاه‌هاى مختلف بدن فعاليت‌هاى فيزيولوژيك را سامان مى‌دهند تغذيه مـى‌كـنـيم.
اگـر ندانيم اين سلول‌ها چه نيازهايى دارند و در شرايط گوناگون مثل رشد، چگونه نيازشان دستخوش تغيير مى‌شود و اگر به صرف سير شدن، معده خود را با آنچه كه به هر حال فراهم مى‌شود پر كنيم چه بسا خود را در معرض مخاطرات شديد بيمارى‌ها و حتى عوارض غيرقابل برگشت قرار دهيم.
دانش‌آموزان بايد از نياز سلول هاى خود و اين كه چگونه با تغذيه خوب مى‌توانند توانمندتر و كارآ شوند آگاه باشند. آنها بايد به راز خوراكى‌هاى گوناگون و به پيام‌هاى زيبايى كه سبزى‌ها و ميوه‌ها با تنوع رنگ‌هاى خود به ما مى‌دهند آگاه شوند.
اصولاً دانش‌آموزان به سه وعده غذايى اصلى و دو ميان وعده در طول روز نياز دارند و بايد از تمامى گروه‌هاى غذايى شامل شير، لبنيات، گوشت و حبوبات، سبزيجات، ميوه‌جات و گروه نان و غلات مصرف كنند و تعادل و تنوع غذايى در اين سنين مورد توجه قرار گيرد.
وعده غذايى صبحانه، نقش بسيار موثرى در سلامت جسمى و فكرى دانش‌آموزان دارد. به دنبال ناشتا بودن در طول شب، اگر دانش‌آموز صبحانه نخورد، به دليل پايين افتادن قند خون، توانايى و شرايط لازم را براى يادگيرى در مدرسه نخواهد داشت.
دانش‌آموزانى كه صبحانه كافى نمى‌خورند، كم‌دقت، خسته و بى‌حوصله‌اند و نمى‌توانند كمبود انرژى، ويتامين‌ها و املاح معدنى را با خوردن وعده‌هاى ديگر جبران كنند.
والدين چه كمكى مى‌توانند انجام دهند؟
شام در ساعات ابتدايى شب صرف شود تا كودك در ساعت معين و به موقع بخوابد، كودكمان را صبح به موقع (با فاصله زمان مناسب از زمان حركت به مدرسه) بيدار كرده تا پس از كمى نرمش و ورزش براى صرف صبحانه اشتها پيدا كنند.
فعاليت بدنى در شرايط ناشتا سبب افزايش هورمون رشد در كودكان مى‌شود. پس كمى تحرك به رشد كودكان كمك مى‌كند.
ميان وعده‌هاى مناسب و مغذى نيز بسيار اهميت دارد، زيرا ساعات نزديك ظهر، كودكان ممكن است گرسنه شوند و اين گرسنگى، نشستن سر كلاس را براى آنان تحمل ناپذير مى‌كند.
تمام اين موارد، ضرورت توجه به تغذيه صحيح در مدارس را بيش از پيش نمايان مى‌سازد. بهداشت بوفه مدارس، فروشندگان بوفه و مـواد غـذايـى مـوجـود در آن موضوعى است كه در سلامت دانش‌آموزان كه در واقع مشتريان بوفه‌ها هستند، تاثير زيادى دارد و توجه به آن در واقع توجه به سلامت نسل جوان و آينده كشور است.
خصوصيات بوفه استاندارد چيست؟
نوع خوراكى‌هايى كه در آن عرضه مى‌شود، بايد چه ويژگى‌هايى داشته باشد؟
افراط در مصرف شكلات و شيرينى به اين دليل كه موجب بى‌اشتهايى و سيرى كاذب در كودكان مى‌شود و آنها را از مصرف غذاهاى اصلى بازمى‌دارد، موجب اختلال رشد آنها خواهد شد.
بهتر است در منزل از نگه داشتن شكلات و شيرينى خوددارى كنيد و به اين ترتيب، دسترسى دائمى كودكان به اين نوع مواد كاهش مى‌يابد. از دادن شكلات و شيرينى به عنوان جايزه يا تغذيه به كودكان خوددارى كنيد. مصرف بى‌رويه تنقلات غذايى كم‌ارزش، يكى ديگر از مشكلات دانش‌آموزان است.
متاسفانه برخى تنقلات تجارتى مانند انواع پفك به طور بى‌رويه از سوى كودكان و دانش‌آموزان مصرف مى‌شود.
متخصصان تغذيه همواره به والدين توصيه مى‌كنند كودكان را به مصرف تنقلات سنتى مثل نخودچى و كشمش، گردو، بادام، پسته، گندم برشته، برنجك، عدس برشته شده، توت خشك، انجير خشك و برگه‌ها تشويق كنند و سر سفره به جاى نوشابه براى افراد خانواده از دوغ استفاده كنند.
بر اساس هرم غذايى، هر روز بايد از گروه‌هاى غذايى طبق مقادير زير مصرف كرد:
• گروه نان، غلات، برنج و ماكارونى: 6 تا 11 واحد.
• گروه سبزيجات: 3 تا 5 واحد.
• گروه ميوه‌ها: 2 تا 4 واحد.
• گروه شير و لبنيات: 2 تا 3 واحد.
• گروه گوشت، تخم‌مرغ، آجيل و حبوبات: 2 تا 3 واحد.
• غذاهاى پرچرب، روغن‌ها و شيرينى‌جات بايد در حد اعتدال مصرف شوند.
شايع‌ترين كمبودهاى ويتامينى در اين دوران، كمبود ويتامين A و D و شايع‌ترين كمبودهاى املاح، كمبود يد، آهن و كلسيم است.
هويج، منبع ارزانى از ويتامين A است و والدين مى‌توانند از آن در برنامه غذايى روزانه كودكشان استفاده كنند.
بهترين نوع آهن قابل جذب در موارد حيوانى نظير گوشت، مرغ و جگر است. دريافت مقادير كافى كلسيم از برنامه غذايى روزانه در سنين مدرسه و بلوغ براى حفظ تراكم طبيعى استخوان‌ها و جلوگيرى از پوكى استخـوان در بـزرگسـالـى حائز اهميت است.
بستنى و شير پاستوريزه، منبع خوبى از كلسيم هستند و مصرف آنان در ميان وعده كودكان در تامين بخشى از كلسيم مورد نياز كودكان موثر است.
نان و پنير، ميان وعده مناسب ديگرى براى تامين كلسيم است كه همراه سبزى، گوجه‌فرنگى، خيار يا گردو يك ميان وعده سالم و مغذى براى دانش‌آموزان به شمار مى‌رود. تغذيه دانش‌آموز از هر جا كه تهيه شود، نوع و كيفيت آن مهم است. اين كيفيت تنها مربوط به مدرسه نيست.
تغذيه چه در خانه، چه در مدرسه و چه در راه مدرسه بايد مورد توجه قرار گيرد و اين مساله تنها از طريق آمـوزش صحيح خانواده‌ها امكان‌پذير است.
توجه به تغذيه فرزندان از مهم‌ترين وظايف والدين است، زيرا فرهنگ و عادات غذايى در خانه شكل مى‌گيرد و در مدرسه تثبيت مى‌شود.
